Mgr. dr. Henri Poels (1868-1948)

Opstellen over leven en werk van een sociaal bewogen priester en pionier

HISTORISCHE REEKS PARKSTAD LIMBURG | 19

Henri Poels speelt een prominente rol in de Limburgse geschiedenis, maar hij was ook betekenisvol vanuit nationale en internationale context. Poels had als kritische bijbelwetenschapper een veelbelovende carrière in het vooruitzicht. Kerkelijke tegenwerking uit conservatieve hoek verijdelde dat.

Als associate professor in de Bijbelwetenschap was hij vanaf 1904 verbonden aan de Catholic University of America (Washington DC), waar hij vanwege zijn ‘modernistische’ opvattingen werd ontslagen. Terug in Limburg, was hij vanaf 1910 als (hoofd)aalmoezenier van sociale werken werkzaam in de mijnstreek.

Poels was tegenstander van het onkerkelijke en deels antikerkelijke socialisme, maar ook van het ongebreidelde liberalisme. Dat liberalisme had juist voor de enorme verpaupering van de industriearbeiders gezorgd. Poels was een exponent van de katholieke sociale leer die harmonie nastreefde tussen werkgevers en werknemers.

Als sociaal voorman was Poels intensief betrokken bij de organisatie van tal van katholieke organisaties onder andere op het gebied van woningbouw, onderwijs, maatschappelijk werk en volksgezondheid in het tijdvak 1911-1939.

In de jaren dertig van de vorige eeuw keerde hij zich fel tegen het nationaalsocialisme.  Hij moest vluchten voor de nazi’s en verbleef daarom tijdens de oorlog in Zwitserland. Na zijn overlijden in het klooster van de medische missiezusters (nu Villa Imstenrade) in Heerlen werd hij begraven in zijn geboorteplaats Venray.

Poels was een uitgesproken man, nam geen blad voor de mond en nam stelling tegen sociale mistoestanden. Hij wist veel te bereiken, maar riep ook veel controverses op bij onder andere de conservatieve middenklasse, kerkprelaten en zelfs bij de arbeidersbeweging.

Tot op de dag van vandaag is de nalatenschap van zijn inzet herkenbaar in onder andere de ruimtelijke ‘Tuinstad’-architectuur, de sociale infrastructuur en in pleidooien voor solidariteit, gemeenschapszin en ‘polder’-overleg.  De naam Poels roept nog steeds emoties op: van bewondering tot vrees. Ook nu nog wordt de vraag gesteld: heulde hij met de mijndirecties en het kapitaal of was hij de grote sociale hervormer en emancipatoire leidsman die voor alles oog had voor de lotsverbetering van de mijnwerkers?

In deze bundel verdiepen de auteurs in hun artikelen zijn leven en werken vanuit nieuw historisch onderzoek en belicht vanuit verrassende invalshoeken.

INHOUD:

Voorwoord door Antoine Jacobs
1. Poels en Venray, een onverbrekelijke band door Paul van Meegeren
2. Henri Poels als bijbelwetenschapper (1891-1910). Academische vrijheid en intellectuele integriteit versus onderwerping aan het kerkelijk leergezag door Koos Linders
3. P.J. Broeckx, de Belgisch-Limburgse evenknie van Poels door Luc Vints
4. August Pieper und der Volksverein für das katholische Deutschland door Wolfgang Löhr
5. Mysteries rond De Kolenmijnwerker door Harry van Dijck
6. Mgr. Dr. Henri Poels (1868-1948): voor een kerk niet buiten, maar in de wereld door Koos Linders
7. Poels als activist: de Noodkistrede door Harry van Dijck
8. De ambtswoning van Poels aan de Akerstraat door Harry van Dijck
9. Duitse vrienden en vijanden. Poels tegen het nationaalsocialisme (1930-1940) door Jan Brauer
10. Een monument voor Poels in Heerlen door Harry van Dijck

BIJLAGEN
Poels and Cardijn, some reflections door Paul Misner
De originele Noodkistrede uit 1917 door Henri Poels
Index
Over de auteurs