“Leven rondom een synagoge”

Prof. dr. Henk de Wolf deed enkele jaren onderzoek naar de geschiedenis van de Joden in Heerlen. Hij geeft in dit boek een schets van de omgang van de Heerlense bevolking met Joden en die van Joden met hun Heerlense medemensen
sinds het begin van de 18de eeuw. Hij biedt een levendige kijk op een bijzonder onderdeel van de geschiedenis van
Heerlen en tegelijk een origineel inzicht in de geschiedenis van de Holocaust.
In deze geschiedenis zien we veranderingen in de onderlinge verhoudingen, maar ook constanten. De hardnekkige
constantheid van een niet onverdeeld positief oordeel over Joden en die van gebrek aan belangstelling voor mensen
die anders waren, schiepen ruimte voor de door een misdadig systeem opgedrongen waanzin van de moordpartijen
tijdens de laatste wereldoorlog. Er waren echter ook permanent burgers die niet wilden meewerken aan vervolging en moord. Dat zijn niet per se degenen die als held gelauwerd werden. De bezetting was voor vrijwel iedereen in Heerlen moeilijk. Ieder deed wat hij kon om problemen te voorkomen en te overleven. Ieder moest de balans zoeken tussen eigenbelang en altruïsme, tussen opkomen voor eigen familie en geestverwanten en principieel afwijzen van onrechtvaardigheden. Eenieder maakte die keuzes op grond van talloze, deels strikt persoonlijke, overwegingen. In het boek worden mythes over goede en slechte mensen afgebroken. De werkelijkheid bleek genuanceerd.
Jan Bardoul vervaardigde een (niet compleet te maken) lijst van namen en adressen van onderduikgevers en onderduikers in Heerlen en Hoensbroek. Deze is als bijlage in dit boek opgenomen.