Karakteristieke Panden Heerlen

Meer dan 300 panden gedocumenteerd – tweede boek over Heerlense architectuur

In aanvulling op het in 2018 verschenen boek Rijksmonumenten is er nu ook een boek verschenen over 153 karakteristieke panden in Heerlen. Samen beschrijven deze twee boeken ruim 300 interessante panden in Heerlen. Panden die architectonisch en als historisch erfgoed van waarde zijn, en die veelal een stukje geschiedenis van de stad verhalen en verklaren. De boeken zijn gemaakt door de vrijwilligers van de Werkgroep Open Monumentendag Heerlen.

Het boek met 153 “Karakteristieke panden Heerlen” is luxe uitgevoerd (fullcolour geïllustreerd, genaaid en gebonden harde kaft) en kost € 44,90. Het boek is uitverkocht en wordt waarschijnlijk niet meer herdrukt. Op de site www.openmonumentendagheerlen.nl is het boek binnenkort digitaal te raadplegen.

Overzicht
De Werkgroep Open Monumentendag Heerlen verzorgde in 2018 de uitgave van een fraai boek over de 153 officiële Rijksmonumenten in Heerlen als een reactie op de mensen die spreken over Heerlen als een niet-monumentale stad. De Werkgroep wilde dat onjuiste beeld graag rechtzetten en het verbaasde eigenlijk iedereen dat Heerlen over zo veel Rijksmonumenten bleek te beschikken. Bij het schrijven van het boek waren de schrijvers verrast door het ontbreken van panden die volgens hen zeker tot Rijksmonument hadden moeten worden aangewezen. Daarom ontstond medio 2019 de idee om een nieuw boek te maken, nu over een aantal gebouwen met een opvallende architectuur die geen monumentenstatus hebben maar die wel verdienen. Daarom is de werkgroep begin 2020 gestart met de selectie en vervolgens het fotograferen en beschrijven van deze panden. Uiteindelijk bleken we uit te komen op 153 panden die wij ook beeldbepalend voor onze stad vinden. Een getal dat niet toevallig gekozen is. Naast de 153 Rijksmonumenten zetten wij dit jaar 153 Karakteristieke Heerlense panden in de schijnwerpers. Dit boek heeft daarom de titel “Karakteristieke panden Heerlen” gekregen en sluit aan op het boek “Rijksmonumenten Heerlen”.

Geschiedenis
Heerlen kent een lange geschiedenis die teruggaat tot de Romeinse tijd. De grootste ontwikkeling van de stad vond echter plaats in de laatste 100 jaar. In de 19e eeuw was steenkool een veel benutte energiedrager geworden. In Heerlen brachten de gebroeders Honigmann in 1899 de eerste kolen uit de mijn Oranje- Nassau I aan het daglicht. In enkele decennia werd het grote, agrarische dorp Heerlen omgebouwd tot stedelijk centrum van de mijnindustrie. Een periode met fascinerende nieuwe kansen en uitdagingen, ook op het gebied van stedenbouw, volkshuisvesting en architectuur.

Het moderne Heerlen start aan het begin van de 20ste eeuw. Heerlen had in 1900 amper 6.000 inwoners met verspreid over de gehele gemeente zo’n 1.100 woningen en andere panden. Door de opkomst van de mijnindustrie vervijfvoudigde dat in de eerste twee decennia en was het aantal woningen in 1950 vertienvoudigd. Het is daarom niet verwonderlijk dat in de stad Heerlen heel wat voorbeelden van jongere bouwkunst te ontdekken zijn. De transitie van bouwstijlen in de periode van de mijnen: het traditionalisme, het modernisme en het structuralisme zorgde ervoor dat Heerlen de naam architectuurstad verwierf, omdat op een relatief klein oppervlak zo ongeveer alle architectuurvarianten te bezichtigen zijn.

Dankzij de gemeentelijke herindelingen per 1 januari 1982 is Hoensbroek toegevoegd aan de gemeente Heerlen. Hierdoor werd de stad plotseling uitgebreid met een aantal rijksmonumenten uit o.a. de middeleeuwen en de moderne tijd.

Alle informatie over de Werkgroep Open Monumentendag is terug te vinden op de site www.openmonumentendagheerlen.nl.