Werkgroepvergadering van Het Land van Herle van 9 december 2024: Geallieerde Landing strips in Zuid-Limburg

Op maandag 9 december kwam de werkgroep van de Historische Kring Het Land van Herle bij elkaar voor de maandelijkse vergadering. Deze keer niet in de vergaderruimte van de Protestantse Gemeente aan het Tempsplein maar gingen we op locatie. We waren te gast op het terrein van schutterij St. Sebastianus bij kasteel Cortenbach in Voerendaal. We weden ontvangen door dhr. Paul van Zwijndregt. Dhr. Van Zwijndregt verdiepte zich in de Landing strips van de geallieerde militairen die na de bevrijding van Zuid-Limburg op diverse plaatsen werden aangelegd. Deze lagen onder meer Heerlerbaan, Merkelbeek en bij kasteel Cortenbach in Voerendaal.

Voorafgaand aan het gebruikelijke ‘Rondje langs de velden’ maakten we een korte wandeling onder leiding van dhr. Paul van Zwijndregt naar een plek waar zich in 1944 zo’n vliegveldje bevond. De omgeving is anno 2024 nauwelijks veranderd. Het gaat om een uitgestrekt veld met een landweg. In de verte zijn de lampen van auto’s op de snelweg naar Aken zichtbaar. In de bocht van deze landweg staat sinds vorig jaar een bankje met een plaquette met twee namen van jonge vliegers. Hierover verderop meer. In de winterse duisternis was goed voorstelbaar hoe het er in 1944 uitgezien moet hebben.

Geallieerde landingstrips in Zuid-Limburg

Na het gebruikelijke Rondje langs de velden was het woord weer aan Paul van Zwijndregt. Hij vertelde ons over de geschiedenis van dit ‘vliegveld’ en de vliegveldjes in de buurt. De toestellen gestationeerd op Station Cortenbach, zoals de Amerikanen veld noemden, hadden voornamelijk een verkenningsfunctie. Om reden speelden ze een belangrijke rol in de opmars van de geallieerde troepen in het najaar van 1944. Op Station Cortenbach waren de toestellen van  ‘Army Air Forces Liaison Squadron 125’ gestationeerd.

Liaison toestellen (Bron: Collectie Historische Vlucht Koninklijke Luchtmacht)

De Grashoppers

Toen in september 1944 de geallieerde grondtroepen Nederlands grondgebied innamen, verschenen tegelijkertijd aan de hemel nog niet eerder gesignaleerde luchtvaartuigjes. Deze toestellen hadden Amerikaanse, Britse en Canadese nationaliteitskenmerken.
Al snel ontdekte de Limburgse bevolking dat deze luchtvaartuigjes onlosmakelijk deel uitmaakten van de geallieerde opmars. Deze schoof langzaam maar onophoudelijk van west naar oost, op richting Duitsland. In de periode maakte men ook kennis met aard, taken, vliegcapaciteiten en impact van dit vliegende ‘grut’ op de oorlogsvoering. Officieel heetten deze vliegmachientjes: Liaison Aircraft (verbindingsvliegtuigen). In de volksmond werden ze, naar Amerikaans voorbeeld, als snel ‘grasshoppers’ (sprinkhaan)genoemd. 

Waarom dat zo is, werd duidelijk gemaakt aan de hand van een interessante film. Aan de hand van veelal historische beelden werd de ontstaansgeschiedenis en de toepassing van deze ‘Grashoppers’ verteld.

Hieronder het verhaal over de lotgevallen van een van deze toestellen.

De mysterieuze verdwijning van de Stinson L-5 Sentinel reg. nr. 42-99123

Op 26 november 1944 omstreeks 12.40 vertrok vanaf het tijdelijk vliegveldje gelegen op de Heerlerbaan een dergelijk toestel op. Aan boord waren de Amerikaanse piloot Staff Sergeant Fred F. Stoecker (23 jaar) en zijn collega vliegtuigmonteur Sergeant William H. Hunt (24 jaar). op voor een routine koeriersvlucht naar een gelijksoortig vliegveldje in de buurt van Merkelbeek. Ondanks het feit dat de weersomstandigheden die dag goed waren, bereikte het toestel de eindbestemming Merkelbeek nooit. Het verdween op mysterieuze wijze. Na het bekend worden van de verdwijning werd een zoektocht georganiseerd. Deze leverde ondanks grote inspanningen niets op.

Het toestel bleef maandenlang vermist totdat per toeval op 20 maart 1945 in de buurt van het Duitse dorpje Schleiden in de Kreis Heinsberg een vliegtuigwrak werd gevonden. Na onderzoek op de crash site werd duidelijk dat het om het vermiste toestel ging. Het wrak zal vol kogelgaten afkomstig van luchtafweergeschut. De stoffelijke resten van de inzittenden bevonden zich niet in het wrak.

Een broer gaat op zoek

Na de capitulatie van nazi-Duitsland in 1945 besloot Captain Al Stoecker, broer van een van beide inzittenden om onofficieel en op eigen titel zijn broer te gaan zoeken. Hij onderzocht de crashlocatie en bij een nabijgelegen boerderij vond hij ook het veldgraf van Sergeant Hunt. Van de bewoners van de boerderij hoorde hij dat de begraven militair dood gevonden was. De piloot was gewond uit het toestel gehaald. Hij was door de op de boerderij aanwezige Duitse militairen verzorgd en overgebracht naar een legerhospitaal in Lövenich (D). Stoecker vond het legerziekenhuis en bij aankomst daar was er behalve een RK geestelijke niemand meer aanwezig. De priester had geen informatie maar hij verwees hem naar een Duitse verpleegster die misschien wel meer wist. Ook haar wist Stoecker te vinden en zij herinnerde zich de Amerikaanse soldaat aan de hand van de gegeven persoonsbeschrijving. Zij vertelde dat ze hem had verpleegd en dat hem behalve een beenwond niets mankeerde. Meer wist zij niet. Stoecker beëindigde zijn zoektocht daar en voor vertrek naar de VS draagt hij de gevonden informatie aan de Amerikaanse autoriteiten.

Toch nog gevonden

Op 27 november 1945, een jaar en een dag na zijn vermissing, werd Staff Sergeant Fred G. Stoecker officieel doodverklaard. Op 31 augustus 1948 ontving zijn weduwe Angeline officieel bericht. Dit vermeldde dat het stoffelijk overschot van haar man was gevonden en geïdentificeerd. In de brief stond verder dat Fred Stoecker op 27 november 1945 in het legerziekenhuis was overleden. In eerste instantie werd hij begraven op de lokale militaire begraafplaats van Lövenich. Later is zijn lichaam overgebracht naar de Amerikaanse begraafplaats in Neuville-En-Codroz in België. Op verzoek van zijn familie werd zijn lichaam gerepatrieerd naar de VS.

De vraag is nu: hoe komt een vliegtuigje dat bij goed weer van Heerlerbaan naar Merkelbeek vliegt, terecht in de buurt van Heinsberg?  Naar het antwoord op deze vraag zijn onderzoekers van de lokale militaire geschiedenis nog steeds op zoek.
Met dank aan dhr. Arno Lasoe uit Heerlen voor de informatie over de vermissing van de Stinson L-5 Sentinel reg. nr. 42-99123.

Voor wie meer wil weten over dit onderwerp  is de website https://www.luchtoorlog-zuid-limburg.nl/ wellicht interessant. Hierbij is opgemerkt dat deze website nog onder constructie is.

Paul, heel hartelijk bedankt voor deze bijzonder boeiende lezing!