Jaarlijkse excursie van de werkgroep van Het Land van Herle naar de prehistorische vuursteenmijnen van Rijckholt

Voor donderdag 23 mei stond de jaarlijkse excursie van de werkgroep van Het Land van Herle gepland. Deze keer ging de reis naar de prehistorische vuursteenmijnen in Rijckholt. Dit archeologisch monument wordt beheerd door de Stichting Ir. D.C. Van Schaik.

Neolitihische vuursteenmijn in Rijckholt

Het prehistorische mijnveld van Rijckholt ligt in de gemeente Margraten, in het Savelsbos dat eigendom is van Staatsbosbeheer. Het terrein ligt tegen de oostelijke Maashelling aan en maakt deel uit van het Zuid-Limburgse krijtgebied.

In deze mijn werd delfde de prehistorische mens vanaf ongeveer 4200 tot 2650 voor Chr. vuursteen. Het betreft een neolithische vuursteenmijn die toegeschreven wordt aan onder andere de Michelsbergcultuur. In 2013 vonden archeologen bij voorbereidende werkzaamheden voor de Parkstadring aardewerkresten die zij konden linken aan deze Michelsbergcultuur.

Betekenis van vuursteen voor de prehistorische mens

De gedelfde vuursteen diende als grondstof voor het vervaardigen van werktuigen. Door de scherpe breukranden is het materiaal zeer geschikt om gebruiksvoorwerpen met een scherpe snijkant van de maken.

Komvormige uitdieping (Grand atelier) voor de ingang van de mijn waar de gewonnen vuursteen werd bewerkt
(foto: Kees Hessels)

De winning vond op deze plek zowel in open groeves (dagbouw) als ondergronds (via tunnels) plaats.

Horizontale mijntunnels (foto: Kees Hessels)

De ontdekker van deze prehistorische vuursteenmijn was de Belgische archeoloog Marcel De Puyd (1855-1940). Aanvankelijk deden de Nederlandse autoriteiten nauwelijks iets met deze informatie. Later vonden er wel serieuze opgravingen plaats in de jaren 1964-1972.

De ontsluiting via een horizontale galerij in plaats van een verticale maakt deze mijnen wereldwijd tot een van de grootste opgravingen van vuursteenmijnen. De vuursteenmijnen van Rijckholt gelden als internationaal vermaard archeologisch monument.

De gang van van waaruit de mijngangen links en rechts via doorkijkjes zichtbaar zijn (foto: Kees Werkman)

Onze kundige gids vertelde ons op de anderhalve kilometer lange wandeling heuvel op naar de ingang van de mijn van alles over het ontstaan van vuursteen, het gebruik ervan, de mensen die hier werkten, de ontdekking van de mijn en nog veel meer interessante feiten. Eenmaal ter plekke aangekomen werden onze verwachtingen niet teleurgesteld. Achter een deur bevindt zich een ongeveer 150 meter lange lang van waaruit naar links en naar rechts doorkijkjes zijn naar de mijngangen. Het is fascinerende gedachte dat op deze plek zo’n 6000 jaar geleden mensen aan werk zijn geweest en we de sporen hiervan nog steeds kunnen zien.

Een paar cijfers

Bij de opgravingen in de afgelopen werden in totaal 76 schachten aangetroffen, de diepste schacht was 12 meter was 12 meter, er werden 14.549 vuurstenen werktuigen gevonden waarvan 14.216 vuurstenen hakken. Er werd met 24 vrijwilligers 378 vrijdagnachten gewerkt waarbij 2437 vierkante meter werd opgegraven.

Na deze boeiende rondleiding wandelden we de anderhalve kilometer naar het dorp terug, nu heuvel af. We sloten we deze middag af met een geslaagd etentje in eetcafé Riekelt.

Hartelijk dank aan gids Joep Orbons voor de boeiende rondleiding en aan Paul Borger voor het organiseren van deze excursie!

Op de uitgelichte foto: De ingang van de mijn gemaakt door werkgroeplid Kees Werkman.