Vrijwilligers actief op het gebied van de verborgen vondsten van de Villa Voerendaal

Afgelopen zomer heeft een groep vrijwilligers in het restauratieatelier van Restaura gewerkt aan de vele ijzervondsten van Villa Voerendaal; vondsten die al zo’n jaar of veertig in depot lagen. Daar kwam nu verandering in, het werd wel tijd dat er iets aan gedaan werd. Als zij een zakje openmaakten kwam er meestal het nodige gruis uit, ijzer dat al verpulverd was. Dat proces is onomkeerbaar. Volgens hen toch wel een raar idee om voorwerpen in je handen te hebben die tweeduizend jaar oud zijn.

Puntjes op de i

Precies een jaar geleden volgde Rasmus Thelen toenmalig projectleider Astrid Smeets, de drijvende kracht van Verborgen Vondsten Villa Voerendaal. Astrid stond aan de wieg van de leskist. De groep vrijwilligers heeft sinds het najaar van 2022 gewerkt aan de inhoud van de leskist. Restaura heeft replica’s van vondsten gemaakt en door het archeologisch depot en het Thermenmuseum is authentiek Romeins materiaal aangereikt. Ook de foto’s en video’s hadden nog wat finetuning nodig, met ideeën van de vrijwilligers maakte 3D specialist Luk van Goor van Restaura video-opnames die vervolgens door Mooneye in de leskist werden gecombineerd met fraaie animaties.

In mei 2023 was het dan zover, samen met toenmalig gedeputeerde Geert Gabriëls vond de kick off plaats in De Vondst in Heerlen. De inmiddels goed voorbereide vrijwilligers konden met de leskist op pad gaan naar scholen, bibliotheken en evenementen.

Bron foto : Nieuwsbrief Restaura

Speerpunten

De speerpunten van de leskist zijn de Romeinen in Limburg en het belang van erfgoedbehoud door middel van conservering en restauratie. Inmiddels hebben de vrijwilligers al heel wat presentaties gegeven met vele enthousiaste reacties van jong en oud.

Vrijwilligers bij Restaura zien je de mooiste vondsten uit het Provinciaal Limburgs Archeologisch Depot zoals de vondsten van Villa Voerendaal. In 2023 hebben zij tienduizenden voorwerpen uit de villa stuk voor stuk kunnen fotograferen, sorteren en special inpakken voor verdere behandeling. Prachtig gemaakte voorwerpen komen ze tegen, van simpele spijkers tot sieraden en mantelspelden. Je verbaast je over de kunde om dit allemaal te kunnen maken!

In november hebben zij een recente Romeinse muntenvondst behandeld met een speciale was en ingepakt voor verder onderzoek. Geweldig leuk om iets wat zo’n tweeduizend jaar geleden door mensen gebruikt is nu zelf in handen te hebben. In een vitrine in een museum kun je vondsten alleen op afstand bekijken. Een paar honderd  piepkleine muntjes stuk voor stuk in plastic zakjes verpakken. Heel priegelig maar hartstikke leuk werk.

‘Mijn wijk’

Op zondag 22 oktober heeft vrijwilliger Ankie van de Berg in de Vondst een rondleiding gegeven voor een aantal mensen uit haar wijk. Bewoners die daar vaak al hun hele leven wonen maar van de historie toch niet zo veel weten. Dat ze bij wijze van spreken boven op de Romeinen zitten was voor velen toch wel nieuw. De deelnemers waren erg geïnteresseerd in het verhaal van Ankie en in de tentoongestelde voorwerpen; ook voor alles wat bij Restaura was te zien was veel belangstelling.

De leskist ontbrak ook hier niet. Evenals als de scholieren hadden de deelnemers doorgaans geen idee wat de voorwerpen moesten voorstellen en waren ze heel verrast om te ervaren wat het was en het zelf te mogen vasthouden. Het feit dat de originelen in de vitrine naast de leskist liggen is een leuk extraatje.

De leskist stond en staat niet stil

Afgelopen jaar was de leskist betrokken bij allerlei activiteiten die raakvlakken hebben met het verleden van onze provincie. Zoals het grote project ‘Heel Heerlen Graaft’, maar ook bij de marathon Via Belgica en kleinere activiteiten in bibliotheken.

Voor het promoten van de leskist waren de vrijwilligers aanwezig in het Limburgs museum in Venlo en bij de studiedag voor docenten in Gaia Zoo. Hier mochten ze enthousiaste leraren ontmoeten die de leskist hebben gereserveerd. De vrijwilligers konden de leskist ook presenteren aan basisschooldocenten in het kader van het onderwijsprogramma ‘Erfgoed’. De kist sloot toevallig bijzonder goed aan bij het thema van de Kinderboekenweek ‘Bij ons thuis’ en in die week zijn een viertal scholen bezocht. De inhoud van de leskist bleek ook goed te gebruiken bij het leerplan ‘Romeinen’ in het VMBO onderwijs. Daarom is al één VMBO school bezocht en staan al een drietal scholen in de planning.

De leskist biedt een mooie aanvulling op het lesprogramma van de scholen door de videobeelden waarop te zien is hoe oude vondsten geconserveerd en gerestaureerd worden. Tevens kunnen de leerlingen replica’s van de vondsten zelf in hun handen nemen waardoor een goed leergesprek plaats kan vinden.

Met de leskist op pad; elke keer een nieuw avontuur!

Afgelopen jaar hebben de vrijwilligers in tweetallen verschillende scholen bezocht en aan meerdere groepen hun verhaal van Villa Voerendaal en de Verborgen Vondsten verteld. Belangrijk is het contact met de cultuurcoördinator van de school die de informatie verstrekt over de groepen, de school, de parkeergelegenheid, de aanwezigheid van een digitaal bord zodat zij goed voorbereid op pad kunnen gaan. De leskist en de transportbus van Restaura maken elke keer weer grote indruk. De vrijwilligers worden op elke school ontvangen enthousiast ontvangen en het publiek is altijd geïnteresseerd; zowel de leerlingen als de leerkrachten.

Sinds de eerste demonstraties met de leskist in het onderwijs en bij instellingen wordt de leskist steeds aangevuld en verbeterd. Iedere keer dat de vrijwilligers presenteren groeien zij in het verhaal en leren zowel van de vragen die worden gesteld als de praktische zaken waar zij tegenaan lopen.

De Sleutel en de munt

Een van de voorwerpen in de leskist is een sleutel. Die sleutel werd zo’n 2000 jaar geleden vrijwel dagelijks gebruikt, net zoals wij ook dagelijks sleutels gebruiken. Die sleutels van tegenwoordig zien er anders uit dan de sleutel die in Voerendaal gevonden is. Zij laten de leerlingen een tekening zien over hoe die oude sleutel functioneerde in het oude slot. Aan de hand van die tekening heeft vrijwilliger Frans Essers een model gemaakt van het slot, compleet met de deur erbij. Zo is er is nu een miniatuur schuurdeur. Gekozen is voor de deur van een voorraadschuur uit de Romeinse periode. Het kostbare graan werd immers achter slot en grendel bewaard. Een animatie helpt bij de uitleg van de werking van sleutel en slot.

Bron foto: Nieuwsbrief Restaura

Er is ook een muntje dat veel bekijks oogt en de replica’s ervan worden enthousiast bestudeerd en doorgegeven. Voor de vrijwillige atelierassistent praat het wat lastig met zo’n klein ding in je hand voor een groep van soms wel dertig leerlingen. Daarom heeft Luk van Goor van Restaura een replica gemaakt op het formaat van een ontbijtbord. Nu is het een stuk gemakkelijker om met de kinderen te praten over de afbeeldingen. Het biedt een unieke mogelijkheid om alle details goed te zien.

VMBO-ers voelen ver verleden

De vrijwilligers zijn ook met de leskist op bezoek geweest in de brugklas van VMBO-scholengemeenschap De Holz in Kerkrade. Het onderwijsleergesprek in deze klas resulteert in een hoop enthousiasme en opgestoken vingers. Niet iedereen had evenveel onthouden van de onlangs gegeven geschiedenislessen over de Romeinen in Nederland, maar het meegebrachte beeldmateriaal roept al snel herkenning op. ‘Maar hoe weten we eigenlijk zoveel over hoe deze mensen leefden? ‘, vraagt de docent. -‘Dat zoeken jullie uit!’, roept een leerling.

De replica’s die doorgeven worden, worden nieuwsgierig bekeken en bevoeld. Van sommige voorwerpen is het nog even raden wat het is. Hier speelt de leerkracht op in door het proces te tonen dat archeologische vondsten van de bodem tot aan de duiding ervan doormaken. Op het scherm zien de leerlingende medewerkers van Restaura aan het werk.  

Bron foto: Nieuwsbrief Restaura

De leerlingen die zich heel moedig beschikbaar voor het uitproberen van de replica van de haarpin krijgen verbaasde complimentjes van hun klasgenoten op hun opgestoken kapsel. De munt wordt vergeleken met het muntgeld van vandaag en ineens is er niet zo’n grote barrière meer tussen deze VMBO-ers en hun voorouders van bijna twee millennia geleden.

Altijd al willen weten wat vrijwilliger zijn inhoudt?

Vrijwilligers bij De Vondst gaan aan de slag als atelierassistent bij Restaura om met de leskist op pad te gaan, de website up-to -date te houden en nieuwsbrieven aan geïnteresseerden te sturen. Dus ben je (oud) docent en wil je meedoen aan het project Verborgen Vondsten Villa Voerendaal? Schrijf je dan in als vrijwilliger via de website verborgenvondsten.nl

Restaura zoekt enthousiaste vrijwilligers die als atelierassistent helpen bij het project Verborgen Vondsten. Op scholen en bij culturele instellingen presentaties geven. Hand- en spandiensten in het atelier. Samen met collega vrijwilligers krijg je een uitgebreide introductie en instructie. Ben je (oud) docent en geïnteresseerd? Laat het ons weten door een mail te sturen naar verborgenvondsten@restaura.nl.  Zij nemen contact dan met je op.