Heerlen wil geen oordeel vellen over oud-burgemeester Van Grunsven in oorlogstijd: ‘Wij waren er toen niet bij’

Bron: Benti Banach in De Limburger van 23 augustus 2023

B & W van Heerlen weigeren een standpunt in te nemen over oud-burgemeester Van Grunsven in oorlogstijd. „Er blijft altijd een waas rond hem hangen, omdat wij er toen niet bij waren.” Wel moedigt het college het debat over Van Grunsven en de geschiedenis van Heerlen aan.

De gemeente reageert daarmee op een recent pleidooi van de Heerlense historicus Marcel Put, die vindt dat er rond Van Grunsven een zweem van ‘fout in de oorlog’ is blijven hangen. Hij vraagt om een duidelijke weerlegging door het huidige gemeentebestuur.

Put verwijst naar de laatste keer dat er publiekelijk over Van Grunsven is gesproken in de gemeenteraad eind 2013. Dat was naar aanleiding van het boek van Joep Dohmen De geur van kolen, waarin de Heerlense journalist ‘onbekende feiten’ over Van Grunsvens naoorlogse zuiveringsproces beschrijft. Naar aanleiding van dat boek heeft de SP destijds een officieel onderzoek gevraagd naar de rol van de burgemeester in oorlogstijd. Ook is toen de naam van het Van Grunsvenplein ter discussie gesteld.

Dat gemeentelijk onderzoek is er nooit gekomen. Wel vond er een onderzoek plaats door Put en collega-historicus Fred Cammaert dat heeft geleid tot het boek Eindelijk een echte burgemeester, waarin ze het blazoen van de oud-burgemeester zuiveren. Marcel Put vindt dat de gemeente dat ook zou moeten doen, zeker omdat de woorden van de SP in de gemeenteraad nooit zijn teruggenomen of weersproken.

Nieuw stadskantoor

Hoog tijd om voor eens en voor altijd duidelijk te maken hoe de gemeente over de voormalige burgemeester denkt, schrijft Put aan de gemeenteraad deze zomer. De aanleiding zou volgens hem de officiële opening, komend weekeinde, van het nieuwe stadskantoor en verbouwde raadhuis kunnen zijn, dat onder Van Grunsven tot stand is gekomen.

Van Grunsven in 1943 — Bron: Rijckheyt

Cultuurwethouder – en oud-docent geschiedenis – Jordy Clemens gaat daar niet in mee. Hij is het met Put eens dat Van Grunsven de meest prominente burgemeester ‘op zijn minst tot dusver’ is, maar wil verder geen waardeoordeel over hem vellen. „We zijn het met u eens dat er geen gronden zijn om aan te nemen dat Van Grunsven fout was in de oorlog. Maar er zal altijd een waas om hem blijven hangen, want wij waren er toen niet bij. De geschiedenis is zelden zwart-wit. Dat maakt haar boeiend, maar ook leerzaam. De omgang met dilemma’s van toen leert ons met regelmaat universele lessen.”

Clemens vindt het wel ‘ontzettend goed en belangrijk’ dat over Van Grunsven en de geschiedenis van Heerlen wordt gediscussieerd. Zo’n debat wil de gemeente wel aanmoedigen. „Maar we zijn niet de scheidsrechter of rechter die uiteindelijk bepaalt wie er gelijk heeft”, antwoordt de wethouder aan de historicus.

Onbesproken held

Hij verwijst verder naar de verklaring van Joep Dohmen, die in het voorwoord van de derde druk van zijn boek stelt dat hij geenszins concludeert dat Van Grunsven fout was in de oorlog, wel dat hij niet de onbesproken held was zoals hij de geschiedenis is ingegaan.

Put vindt de reactie van de wethouder teleurstellend. „Dat er een onterechte waas om hem blijft hangen komt door het boek van Joep Dohmen. Tot dan is er nooit sprake geweest van een waas. Van Grunsvens optreden is na de oorlog onderzocht. De conclusie was dat hij een goede vaderlander is geweest. Ook is hij door de gemeenteraad bedankt voor zijn standvastige leiding tijdens de bezetting. Tot op heden heeft de gemeente onze conclusies in ‘Eindelijk een echte burgemeester’ genegeerd en blijft zij hangen in de gezaaide twijfel.”

Archieven

De historicus hoopt alsnog gelijk te krijgen als alle belemmeringen voor de archieven over Van Grunsvens zuivering op 1 januari 2025 worden opgeheven. „Iedereen kan dan zelf lezen dat niet Van Grunsven maar de gemeente Heerlen in deze kwestie ‘fout’ was.” Jordy Clemens wijst erop dat ook de gemeenteraad nog de mogelijkheid heeft de kwestie te agenderen en een standpunt te bepalen.

Joep Dohmen bevreemdt het dat de oude discussie weer wordt opgerakeld. „Van Grunsven zat zoals alle burgemeesters in de oorlog in een onmogelijk parket. Ik heb nooit gezegd dat hij fout was in de oorlog, ik heb alleen het ongecompliceerde heldenbeeld van hem nader ingekleurd.”

Hij juicht een officieel onderzoek op initiatief van de gemeente toe, maar dat zou veel verder moeten reiken dan alleen Van Grunsven. „Dat zou moeten gaan over Heerlen als energiehoofdstad in oorlogstijd en de verhoudingen tussen de Duitse bezetter, het religieuze gezag en het gemeentebestuur in die tijd.”